ÇEBİ'lerin yaşayan ve Türkçe konuşan Türk Tarihi içinde, en eski ve köklü yapıya sahip olduğu ortaya çıkmıştır. 

TARİHTE ÇEBİ ADINA İLK KEZ NE ZAMAN RASTLANDI ?

Çin Tarihi Kayıtlarında Çebi Kabilesinin Kökleri

Bu araştırma Sn Yaşar Kaptan ÇEBİ tarafından 2004 yılında Çin'de yaptırıldı. HELİ ÇEBİ (General)(Han) Ve ÇEBİ KABİLESİ hakkındaki bilgiler ''PEKİN PALACE MUSEUM''(Saray Müzesi) yer almaktadır. SHANGBİN ÇEBİ ANITI'ında varolan kayıtlar Shaanxi'deki ''Xianyang Müze'' ' sinde bulunmaktadır.

LEV NİKOLAYEVİÇ GUMİLEV (1912)

Eski Türkler  (Yazarın Doktora Tezi)

ÇEBİ HAN

İlk türkçe konuşan türk devletinin hanıydı. Çebi Han, Açina Hanedanlığına bağlı doğu hakanlığında Ülüş sahibi hanlardan biriydi. ''Küçük Han'' ünvanıyla anılırdı.

Yaşadığı Yer;

MS. 630 yılında Altın Tağ'ın (ALTAY) kuzey taraflarına yerleşti. Altın Tağ'ın üç tarafı sarp kayalarla çevrilidir. Sadece dördüncü tarafı atların ve arabaların geçişine elverişliydi. Arazi düz olduğu için Çebi Han oraya yerleşmeyi uygun görmüştü. Çebi Han'ın yerleştiği bölge Töles Gölü ile Katun Nehri arasındaydı ve muhtemelen doğuda Kabdo Havzasının bir kısmınıda içeriyordu.

Ordusunun asker sayısı 30,000'di. Doğu'da Seyaton'larla sürekli savaş halindeydi.

Batıda Ko-Lo-Lu (Karluklar) ve Kuzeyde Ch'i-Ku (Kırgızlar)ları itaat altına aldı.

Seyatonların 649 yılında kılıçtan geçirilmesinden sonra, tebaasını boş kalan Doğu Hungay'daki ötüken yaylasına yerleştirdi.(Kaynak:L.N. Gumilev, Eski Türkler, Sahife 288-289, Selenge Yayınları 2002)

HELİ ÇEBİ (620-677)

Tiele halkının çebi kabilesi reisi, En meşhur askeri komutan, Büyükbabası Gelunyiwushimohe Han , babası Ge Çebi idi.

Tarih kitaplarında kararlı, azimli ve yönetme yeteneği olan kişi olarak anılmaktadır.

MİNG ÇEBİ ANITI

16 Aralık 712'de dikilmiştir.
Tam adı Çebi Fujun Valilik anıtıdır.
317 cm dikey ve 140 cm yatay uzunlıktadır.
Şu anda Shaanxi Xianyang Müzesindedir.
Ming Çebi, Heli Çebi'nin oğluydu.

SHANGBİN ÇEBİ MEZAR ANITI

1999 kışında bulundu.
38 cm uzunluğunda, 9 cm kalınlığındadır. 19 Satır ve her satırda 19 karakter vardır.

ÇEBİ AİLESİNİN MENŞEİ

Tiele kabilesinin bir parçasıdır.
(Tiele ve Tujue, Türklere Çin'liler tarafından önceden verilen isimdir.)

ÇEBİ AİLESİNİN GÖMÜ ALANI

Xianyang şehrinin kuzey kıyısındadır.
MS 854 yılında oyulan Çebi Tong Mezarı 1979 yılında bulunmuştur ve Xiangyang Müzesindedir.

TARİHSEL KAYITLARA GÖRE VE KAZILAN MEZAR KAYITLARINA GÖRE AİLE AĞACI

Ge, Heli, Ming, Cong, Song, Chong, Guang, Jin, Qin, Liangbin, Shangbin, Zhen, Feng, Jiabin, Qi, Tong

''Bingoğalar Efsanesi'' Sh. 41 Yaşar Kemal

''Padişahlık zamanında Çebi obası yörüklükten bıkmış, obanın demircisi Rüstem Usta varmış ki; şu dünyada onun üstüne kılıç yapan kılıca altın yaldız vuran kimse yokmuş. Rüstem Usta 30 yıl bir kılıca çalışmış, altın kabzalı. Haydar Usta o kadar altını nerden bulacak? Derken Rüstem Usta kılıcı padişaha götürmüş, vermiş, Padişah çok sevinmiş kılıca;

''Dile benden ne dilersen Usta'' demiş.
Oda ''Sağlığını dilerim'' demiş.
''Benim sağlığımdan ne fayda, dile dileğini'' demiş padişah.
Ustadır, bozulmuş, üzülmüş, dilinin altındaki baklayı çıkarmış;
''Bizim aşiret yollarda selsebil oldu. Ayağımızı basacak bir karış yerimiz yok''.
Padişah ferman buyurmuş, Rüstam Usta'nın aşiretine bir koca ova vermişler. Şimdi istedikleri zaman konuorlar, diledikleri zaman göçüyorlar.

Çebi'ler Türk'lerin Anadolu'ya gelmesiyle beraber önce Konya Bölgesine yerleşmişlerdir. Diri bir kavim oldukları için Padişahların dikkatini çekmiş ve bir çok fetihlerde kendilerine görev verilmiştir.

TRABZONUN FETHİNDE ÇEBİ'LER

Fatih Sultan Mehmet, Trabzon'u fethetmek için önce Pontus İmparatorluğunun başşehri olan Trabzon'a güvenilir 2 uç beyini göndermiştir. Bu 2 uç beyinden biri Çebi, diğeride Üçüncü'dür. Bu 2 uç beyi kale içinde gözlem ve araştırma yaparak kalenin zayıf yönlerini gösteren bir rapor hazırlayıp, Fatih Sultan Mehmet'e sunmuşlardır. Bu uç beylerinin hazırlamış olduğu raporlara göre, kaleye sefer düzenlenmiş ve Trabzon 1462'de fethedilmiştir. Fetihten sonra Çebi'lere yazlık ve kışlık yerler verilmiştir.

(Kaynak: Üçüncü Oğullarının Osmanlı Arşiv Çalışmaları)

Aydıntepe'deki Havva Hatun Çeşmesinin Kitabesi

Ta ebed mamur ola bu çeşme-i cennet nizam
Ver muradın şükr edür içenlere yarab tamam

Sahip-ul hayrat Havva bint-i Ayvaz Ağadır
Hazret-i Meryem'le bula cennet-i firdevse ram

Rumi : 1082 (Hicri:1078, Miladi:1666)

Miras dahil olmak üzere çeşitli düşüncelerle son otuz-kırk yıla gelinceye kadar ailenin tamamen akraba evliliği yaptığı, kast sistemini andırırcasına kendi içine kapalı yaşadığı, deniz kenarına indiği 400 yılından beri denize, denizciliğe sırtını dönecek kadar atadan kalan yaşam tarzını değiştirmeden yaşadığı tarihsel bir gerçektir.

Tarihçi Şakir Şevket 1877-1878 de Trabzon'un Tarihini Yazmıştır.

(İlk Osmanlı Kaynağı)

''Sürmene kazasının sağ tarafında Çebi tabir olunur bölük başarılar hala mevcut ve bazı harakat mezireleri mefkuttur.
Bu Çebi denilen bölük başılar familyasının efkar-ı atikedeki sebatları şu dereceye kadar ki; bundan iki sene akdem (önce) ümerayı bahariyeden bir zat kur'a teftiş memuriyeti ile o olmuş idi. O esnada bahariye mülazımlarından (teğmen) birisi sıla için memletine yani o köye geldiğinde la mahale ( hiçbir yere uğramaksızın) en evvel ağa ile görüşmek lazım geleceğinden ve halbuki miralay (albay) dahi ağanın yanında oturmakta bulunduğundan ağaya yapacağı hulus-i tazif için bu badkar mülazım belinden kılıcı çekerek doğrudan doğru ağanın elini öper ve miralay beye asla atf-ı nigah etmeyerek (bakmayarak) geruden geru kapıdan dışarı çıkar''

Trabzon Tarihi, Şakir Şevket, Rumi 1293, Miladi 1877

Şakir Şevket'in eserinde öyküye yer verme nedeni, aile fertlerini bu denli otorite tanımazlığa bile sürükleyebilen ''efkar-ı atikedeki sebatları'' na, kökten gelen yaşayış tarzlarını ısrarla korumalarına duyduğu hayrettir kuşkusuz.

''Divanü Lugat-it Türk'' Karşgarlı Mahmud 1074 Bağdat